Vì sao thất bại liên tiếp khi tìm việc lại khiến bạn mất phương hướng?

Trong cuộc sống hiện đại, việc thất bại liên tiếp khi tìm việc là một trải nghiệm rất dễ khiến con người mất phương hướng. Mặc dù đây là một phản ứng hoàn toàn bình thường nhưng chắc chắn không ai muốn trải qua bởi sự “nặng nề” về tâm lý mà nó mang lại.  

Bài viết này sẽ cung cấp cho các bạn thông tin từ A – Z về biểu hiện, nguyên nhân cũng như biện pháp để vượt qua tình trạng mất phương hướng khi thất bại liên tiếp. Nếu bạn cũng đang gặp vấn đề khó nhằn này thì theo dõi ngay bên dưới nhé ! 

Biểu hiện & Nguyên nhân của sự mất phương hướng khi thất bại liên tiếp 

Tự nghi ngờ bản thân  

Khi bị từ chối nhiều lần, bạn sẽ có xu hướng nghĩ rằng bản thân “Không đủ tốt”, “không có năng lực” Điều này dẫn tới:  

• Giảm tự tin 

• Ngại nộp hồ sơ 

• Sợ phỏng vấn  

Tình trạng này đã được giải thích bằng Thuyết học Bất lực (Learned Helplessness – Martin Seligman) Khi một người thất bại nhiều lần, họ dễ hình thành niềm tin rằng dù cố gắng cũng vô ích. Đây là trạng thái tâm lý bình thường của con người. Do đó, bạn không cần quá lo lắng mà hãy học cách tiếp nhận và thấu hiểu bản thân nhiều hơn ! 

Mất động lực và kiệt sức 

Tìm việc kéo dài cũng giống như chạy Marathon: Nộp hàng chục hồ sơ, chờ đợi, phỏng vấn...Tạo nên áp lực lơn. Bạn sẽ cảm thấy:  

• Chán nản với mọi việc 

• Khó tập trung 

• Không muốn cố gắng 

Theo Mô hình Burnout (Maslach & Leiter) thất nghiệp kéo dài tạo kiệt sức cảm xúc và giảm cảm giác thành tựu. Bên cạnh đó, Thuyết động lực tự quyết (Self-Determination Theory – Deci & Ryan) cũng lý giải rằng cảm giác mất năng lực và mất kiểm soát sẽ làm giảm mạnh động lực nội tại. Đó là lý do, bạn gặp phải tình trạng chán nản, mất năng lượng sau khi thất bại liên tiếp.  

So sánh với người khác và tự ti 

Khi thấy bạn bè ai cũng “công thành danh toại” khiến bạn có cảm giác thua kém, càng so sánh càng cảm thấy bị tụt lại phía sau. Biểu hiện qua các hành động sau:  

• Hay từ chối các cuộc gặp mặt  

• Theo dõi mạng xã hội của bạn bè thường xuyên 

• Không muốn chia sẻ về công việc với bạn bè 

Và tất nhiên, tất cả các biểu hiện trên đều được diễn giải bằng các lý thuyết khoa học ! Đầu tiên, Thuyết So sánh Xã hội (Social Comparison Theory – Festinger) so sánh hướng lên (upward comparison) làm giảm hình ảnh bản thân. CBT (Beck) tự so sánh dẫn đến méo mó nhận thức (“ai cũng giỏi hơn mình”) làm tăng tự ti. 

Mất phương hướng 

Chắc chắn đây là biểu hiện cũng như cảm giác khó chịu nhất khi thất bại liên tiếp sau khi tìm việc - Mất phương hướng. Vậy biểu hiện của tình trạng này là gì ? 

• Không biết mình hợp công việc gì 

• Không rõ nên tiếp tục hay đổi hướng đi 

• Cảm giác “lạc đường” sau nhiều lần thất bại 

Theo Thuyết Học Bất Lực (Learned Helplessness – Seligman) thất bại lặp lại tạo niềm tin rằng “dù làm gì cũng vô ích” dẫn tới mất định hướng. Bên cạnh đó, Mô hình Stress - Thích nghi (Lazarus & Folkman) cũng khẳng định áp lực quá mức làm giảm khả năng đánh giá và lập kế hoạch. 

Tránh né, trì hoãn và sợ phỏng vấn 

Biểu hiện cuối cùng rõ ràng nhất chính là hành động tránh né, trì hoãn và sợ phỏng vấn/nộp CV. Đây là vấn đề nhiều người gặp phải, nếu bạn gặp 2 cảm giác sau thì 90% bạn đã hình thành nỗi sợ:  

• Do dự khi bắt đầu lại quá trình tìm việc 

• Tránh nhân Email phỏng vấn, sợ bị từ chối thêm 

Thuyết Tự Hiệu Quả (Bandura) giải thích khi niềm tin vào bản thân giảm hành vi né tránh tăng. Các suy nghĩ tiêu cực kích hoạt cảm xúc lo âu dẫn đến hình thành hành vi tránh né. 

Biện pháp cải thiện cảm giác “Mất phương hướng” 

Biện pháp 1: Hãy xác định mục tiêu nhỏ - rõ - khả thi 

Cảm giác mất phương hướng khi thất bại liên tiếp trong quá trình tìm việc có thể được cải thiện thông qua nhiều biện pháp tâm lý và thực hành cụ thể. Trước hết, việc đặt lại những mục tiêu nhỏ, rõ ràng và khả thi giúp khôi phục cảm giác kiểm soát, từ đó tăng tự tin theo lý thuyết Tự Hiệu Quả và mô hình CBT.  

Ví dụ : Học 10 từ Tiếng Anh, Học 1 kỹ thuật chỉnh Video... 

Biện pháp 2: Nghỉ ngơi để phục hồi năng lượng tinh thần 

Khi căng thẳng kéo dài, khả năng suy nghĩ và ra quyết định sẽ bị suy giảm, khiến bạn càng cảm thấy mất phương hướng. Mô hình Stress–Coping cho thấy việc nghỉ ngơi, tạm ngừng tìm việc trong thời gian ngắn và chăm sóc bản thân giúp hệ thần kinh hồi phục, từ đó cải thiện khả năng đánh giá tình huống và lập kế hoạch. Một khoảng dừng hợp lý giúp bạn quay lại với tinh thần minh mẫn hơn. 

Ví dụ: Đi quán cà phê yêu thích, xem 1 bộ phim... 

Biện pháp 3: Xác định lại giá trị cốt lõi và sở thích cá nhân 
Sự không rõ ràng về bản thân là gốc rễ của cảm giác lạc hướng. Dựa trên Self-Determination Theory, khi bạn hiểu rõ điều gì quan trọng với mình và hướng đến những mục tiêu phù hợp giá trị cá nhân, động lực nội tại sẽ tăng lên. Việc tự trả lời câu hỏi: “Điều gì khiến mình thấy có ý nghĩa?” hay “Mình mong muốn cuộc sống như thế nào?” sẽ giúp bạn định hình lại con đường tương lai. 

Ví dụ: Viết nhật ký 3 điều mình làm được trong ngày (Dù nhỏ nhặt) 

Biện pháp 4: Nhìn lại trải nghiệm và phân tích thực tế hơn 
Việc xem lại từng lần thất bại một cách khách quan giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân thực sự thay vì tự đổ lỗi. Theo Thuyết Gán Thái Độ, thay đổi cách gán nguyên nhân từ “do tôi kém” sang “do CV chưa phù hợp” hoặc “do chưa đáp ứng đủ yêu cầu kỹ năng” sẽ giúp bạn bớt tiêu cực và có hướng cải thiện. Điều này giúp giảm cảm giác mất phương hướng do nhận thức sai lệch gây ra. 

Biện pháp 5: Tìm người phản biện hoặc mentor định hướng 
Sự hỗ trợ xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc tái định hướng. Khi trao đổi với người có kinh nghiệm, bạn sẽ nhận được phản hồi khách quan về CV, kỹ năng hoặc tiềm năng nghề nghiệp. Theo các lý thuyết về hỗ trợ xã hội và Self-Determination Theory, việc được lắng nghe và hướng dẫn sẽ giúp bạn cảm thấy được kết nối, tăng tự tin và thấy rõ đường đi hơn. 

Cảm giác mất phương hướng sau nhiều lần thất bại khi tìm việc là điều mà bất kỳ ai cũng có thể trải qua, và đó không phải dấu hiệu của sự yếu kém mà chỉ là phản ứng tự nhiên của tâm lý con người trước áp lực kéo dài. Điều quan trọng là bạn nhận ra rằng mình hoàn toàn có thể thoát khỏi trạng thái ấy bằng những bước đi nhỏ, chủ động và phù hợp với nhu cầu của bản thân.  

Nếu bạn đang tìm kiếm một cơ hội việc làm mới có thu nhập cao, được đào tạo chuyên môn từ đầu thì hãy đăng ký ngay tại Nhà Phố Việt Nam nhé !